آبیاری در گلخانه

کیفیت آب آبیاری اهمیت بالایی در کشت‌های گلخانه‌ای دارد. از موارد مهم تعیین‌کننده کیفیت آب آبیاری، میزان شوری (هدایت الکتریکی) و اسیدیته آن می‌باشند که به ترتیب با علامت انحصاری EC و PH نشان داده می‌شوند. شوری کمتر از ۱ دسی زیمنس بر مترمربع برای بیشتر محصولات گلخانه‌ای بسیار مناسب است و شوری بالاتر از ۲ دسی زیمنس بر متر مربع مناسب نیست. اسیدیته مناسب آب آبیاری برای بیشتر محصولات گلخانه ای ۶/۵ – ۵/۵ است.

از موارد قابل توجه در آبیاری گلخانه ای، اجرای روشهایی است که به کمک آن بتوان همزمان برخی از سموم و کودها را با آبیاری استفاده نمود. در ادامه انواع روش های آبیاری گیاهان گلخانه ای ذکر می شوند.

۱-سیستم آبیاری سطحی یکی از روش های آبیاری در گلخانه

این روش معمولا در گلخانه های تولید صیفی کمتر استفاده می‌شود. در این حالت آب توسط یک جوب اصلی به گلخانه هدایت می شود. این روش آبیاری دارای انواع (کرتی، جوی و پشته ای و نواری) است. در سیستم آبیاری کرتی که معمولا برای کرت های قلمه استفاده می شود،

آب در روی آنها به جریان در می آید و هیچ کنترل در آن صورت نمی گیرد؛ اما در روش جوی و پشته ای که مخصوص گیاهان صیفی است، با ایجاد جوی هایی (فارو) در طول گلخانه و هدایت آب به داخل این فاروها آبیاری به صورت نشتی انجام می شود.

۲- آبیاری قطره ای

در این روش از آبیاری که با استفاده از لوله‌های پلی اتیلن همراه با قطره چکان های مخصوص و با فشار مناسب آب انجام می شود. بایستی آب آبیاری دارای کیفیت مناسب و عاری از نمک و املاح سنگین باشد. سیستم آبیاری قطره ای متداولترین روش در تولید صیفی است که بوسیله نوار آبیاری قره‌ای در گلخانه‌ها صورت می گیرد.

این روش علاوه بر این که دارای راندمان بالایی است، می توان همزمان با آبیاری برخی از سموم و کودهای ماکرو و میکرو را نیز به خاک اضافه نمود. بهتر است به ازای هر بوته یک قطره چکان – در اختیار باشد. در خصوص نحوه قرارگیری لوله های قطره ای در کنار بوته می توان به چند طریق صورت گیرد:

• در بستر های مسطح و یا در پشته های با عرض کم و کشت متراکم می توان بین هر دو ردیف یک رشته لوله آبیاری قرار داد. سپس قطره چکان ها با لوله فرعی در محل هر بوته نصب می گردد.
• در بسترهای مسطح و یا پشته های پهن تر می توان کنار هر ردیف بوته در طول گلخانه یک ردیف لوله و قطره چکان نصب نمود.

این روش با وجود هزینه اولیه بالای اجرای سیستم، ولی به علت فوایدی که دارد بسیار مورد توجه است. از محاسن آبیاری قطره ای می توان به نکات زیر اشاره نمود:

۱-راندمان بالای آبیاری و کاهش مصرف آب

۲-کاهش رشد علف های هرز در گلخانه و کاهش هزینه های مبارزه با آن ها.

۳-امکان استفاده از برخی سموم و کودها همراه با آب آبیاری.

۴-تنظیم آب مورد نیاز بوته ها به تفکیک نوع گیاه و …

با وجود فواید زیاد سیستم قطره ای، می توان به معایب زیر نیز اشاره نمود:

۱-هزینه اولیه زیاد.

۲-گرفتن و مسدود شدن قطره چکان ها در صورت کیفیت پایین آب آبیاری.

در سیستم آبیاری قطره ای عرض پشته ها ۸۰ سانتی متر و عرض راهروها ۷۰ تا ۱۰۰ سانتی متر و بوته ها از هر طرف پشته ها ۱۰ سانتی متر به طرف داخل کشت می شوند. فاصله ردیف های کشت روی پشته ها ۶۰ سانتی متر است. در این سیستم برای هر ردیف کاشت یک نوار آبیاری در نظر کرفته می شود. در این سیستم برای هر ردیف کاشت یک نوار آبیاری در نظر گرفته می شود و برای هر بوته یک قطره چکان و در صورتی که خاک بیش از اندازه سبک باشد ۲ قطره چکان در نظر می گیرند.

راه های مسدود نشدن قطره چکان ها:

الف: جلوگیری از انسداد از نوع فیزیکی: باید آب قبل از ورود به سیستم تصفیه شود. انسداد از نوع فیزیکی به خصوص در مواقعی رخ می دهد که منبع تامین آب، آب سطحی مانند رودخانه باشد.

ب: برای جلوگیری از انسداد از نوع شیمیایی (هنگامی رخ می دهد که منبع تامین آب یک منبع زیر زمینی باشد.) و انسداد بیولوژیکی (باکتری ها و جلبک ها) می توان مواد شیمیایی متفاوت که اثرات مختلفی را نیز دارند به آب آبیاری اضافه کرد.

با اضافه کردن اسیدها می‌توان از رسوب کلسیم و منیزیم جلوگیری کرد و با اضافه کردن کلر باعث تجزیه شدن لجن‌ها تشکیل‌شده توسط باکتری‌ها شد.

 ۳-سیستم آبیاری تراوا (نشتی) یکی دیگر از روش های آبیاری در گلخانه

 آبیاری زیر زمینی یا تراوا سیستمی است که با استفاده از لوله‌های متخلخل اسفنجی آب، کود و سم را در یک فضای رطوبتی مستقیما در اختیار ریشه قرار می‌دهد. این روش در اجرا مانند روش قطره ای است اما با این تفاوت که به صورت زیرزمینی و نشتی انجام می‌شود. برای این کار می‌توان لوله‌ها را در عمق ۲۰ تا ۲۵ سانتی‌متر خاک درون شیارهایی قرار داد و با خاک روی آن‌ها را پوشاند.

از مزایای این سیستم این است که به سهولت آب و مواد غذایی و سموم نباتی در اختیار ریشه قرار می‌گیرد، بهره‌وری آن زیاد است (به گونه ای که ۴۰% نسبت به آبیاری قطره ای و ۸۰% نسبت به آبیاری سطحی) و افزایش کمی و کیفی محصول تا ۵۰% می‌رسد. همچنین ممانعت از رشد علف‌های هرز و عدم نیاز به تسطیح زمین و انجام تهویه کافی از دیگر مزایای این روش است.

 ۴-آبیاری مه پاشی (میست)

این روش بیشتر در گلخانه تکثیر گیاهان قلمه ای و تولید نشاء کاربرد داشته که آب به صورت قطرات بسیار ریز به طور متناوب بر روی محیط کشت پخش شده و موجب کاهش درجه حرارت محیط و تامین رطوبت نسبی مورد نیاز قلمه ها و نشاء می شود.

جمع بندی

همانطور که در مطالب فوق مطالعه کردید، آبیاری در گلخانه یکی از مهمترین کارهای کشت گلخانه‌ای است. این کار باید به مقدار کافی و در زمان خودش انجام شود. یکی از روش‌هایی که مطمئن است و در آبیاری به موقع و اندازه گلخانه به شما کمک می‌کند، اجرای سیستم آبیاری هوشمند در گلخانه است. درواقع با استفاده از آبیاری اتوماتیک بدون نگرانی و راحت کار کشت گلخانه‌ای خود را آغاز کنید.